میزان نرمی پودرهای صنعتی برای صنایع مختلف از جمله فولاد، سیمان، کاشی و سرامیک دارای اهمیت ویژه بوده بطوریکه در کیفیت محصول نهایی نقش موثری دارد. میزان نرمی یک پودر با اندازه ذرات و نیز سطح مخصوص ذرات آن پودر مرتبط است. لذا، یکی از روشهای برآورد میزان نرمی پودرها اندازهگیری دقیق سطح مخصوص (سطح در واحد جرم) ذرات پودر است.
از دقیقترین و در عین حال گرانترین روش ها برای اندازهگیری سطح مخصوص نمونههای پودری شکل و متخلخل روش تست BET میباشد. تئوری این روش در سال 1938 توسط برونر، امت و تلر1 ارائه شد و با حروف اول نام آنان نامگذاری گردید. در این روش پیچیده، یک لایه کامل از مولکولهای گاز روی سطح ماده جامد جذب میگردد. با اندازهگیری میزان گاز جذب شده و با دانستن ضخامت متوسط مولکولها، سطح اشغال شده و در نتیجه سطح مخصوص ماده جامد (پودر) محاسبه میشود.
از دیگر روشها برای اندازه گیری میزان نرمی پودرها استفاده از دستگاه فیشر2 میباشد که مکانیزم آن عبور هوا با دبی مشخص و به صورت جریان پایا (steady state) از میان توده پودر است. میزان افت فشار هوا در این فرآیند اندازهگیری شده و با استفاده از معادله Kozeny-Carman میزان سطح مخصوص برآورد می گردد. استاندارد ISO 100703 در این خصوص ارائه شده است.
یکی از روشهای معمول، پذیرفته شده و در عین حال ساده برای اندازهگیری میزان نرمی پودرها در صنایع معدنی و سیمان استفاده از تست بلین (Blaine) است که تاریخچه و کلیت مکانیزم آن در مطلب قبلی ارائه گردید. این روش بر پایه میزان نفوذپذیری هوای عبوری از میان توده پودر استوار است. در این روش، با اندازهگیری زمان لازم برای عبور هوا از میان توده پودر، میزان سطح مخصوص آن برآورد میگردد. استاندارد ISO 212834 دستورالعمل تست بلین را بطور خاص و به عنوان یک روش استاندارد برای پودرهای سنگ معدن آهن تشریح میکند.
استفاده از روش فیشر برای اندازهگیری پارامتر بلین در صنایع معدنی، بخصوص برای پودرهایی با مقادیر دارای سطح مخصوص بالا (بیشتر از 1700 سانتی متر مربع بر گرم) منجر به عدم تکرارپذیری دادههای تست میشود. همانطور که عنوان گردید، روش فیشر بر مبنای اندازهگیری میزان افت فشار هوا در عبور از بستر پودر استوار است و در پودرهای با ذرات ریزتر، اندازه گیری دقیق اختلاف فشار درون بستر همراه با چالش میباشد.
2. Fisher Sub-sieve Sizer
3. ISO 10070 (2019): Metallic powders — Determination of envelope-specific surface area from measurements of the permeability to air of a powder bed under steady-state flow conditions.
4. ISO 21283 (2018): Iron ores — Determination of specific surface area — Test method using air-permeability apparatus (Blaine).